Kurpiowskie dziedzictwo ożywa w Zabrodziu: Warsztaty i Rękodzieło
W sercu Mazowsza żyje wyjątkowa inicjatywa. Projekt "Kurpiowskie Inspiracje" łączy tradycję z nowoczesnością. Dofinansowany przez Narodowy Instytut Kultury i Dziedzictwa Wsi, ma na celu ochronę unikalnego folkloru regionu.
W konkursie NIKiDW zgłoszono aż 970 wniosków. Jednak tylko 73 projekty otrzymały wsparcie. Wśród nich jest zabrodzka inicjatywa.
Paulina Turek, kierownik projektu, mówi: "Chcemy, by młodzi odkrywali korzenie poprzez działanie – haft, rzeźbę czy plecionkarstwo". To nie tylko warsztaty, ale i lekcja historii. Każdy element stroju czy ornamentu ma swoją symboliczną wymowę.
Uczestnicy nie tylko uczą się technik. Poznają też głęboki sens tradycji.
Co wyróżnia ten program? Połączenie edukacji z praktyką. Odtwarzamy zapomniane wzory, digitalizujemy archiwa, tworzymy współczesne interpretacje dawnej sztuki. Ta innowacyjność sprawiła, że projekt znalazł się w gronie najlepiej ocenionych w kraju.
Kluczowe wnioski
- Projekt "Kurpiowskie Inspiracje" otrzymał dofinansowanie w konkurencyjnym konkursie NIKiDW
- Warsztaty łączą tradycyjne rzemiosło z nowoczesnymi metodami edukacji
- Inicjatywa obejmuje zarówno ochronę, jak i cyfryzację dziedzictwa kulturowego
- Paulina Turek kieruje projektem, gwarantując merytoryczne podejście
- Program angażuje lokalną społeczność w twórcze działania
- Unikalne połączenie historii ze współczesnym designem
Nagrodzony projekt z Zabrodzia w ogólnopolskim konkursie
Wśród 970 zgłoszeń z całej Polski projekt z Zabrodzia wyróżnił się. Połączył kultywowanie tradycji z nowoczesnymi metodami promocji. W tej kategorii Narodowy Instytut Kultury i Dziedzictwa Wsi (NIKiDW) przyznał grant w wysokości 18 tys. zł.
Konkurs NIKiDW: Rekordowa liczba zgłoszeń
Rok 2023 przyniósł historyczny rekord – aż 1 mln zł rozdysponowano między laureatów. "To nie tylko walka o fundusze, ale prawdziwa bitwa o zachowanie naszej tożsamości" – mówiła jurorka konkursu. Zabrodzie, liczące niespełna 900 mieszkańców, pokonało ośrodki z Warszawy, Krakowa i Poznania dzięki:
- Innowacyjnemu podejściu do rzemiosła ludowego
- Zaangażowaniu trzech pokoleń lokalnych twórców
- Wykorzystaniu mediów społecznościowych w dokumentacji tradycji
Sukces lokalnej inicjatywy
Przyznane 18 tys. zł pozwoliło na organizację serii warsztatów. Tam mistrzowie plecionkarstwa przekazują sekrety swojego fachu.
"Dziadek uczył mnie wyplatania koszy od dziecka. Teraz ja uczę tego wnuki – i zupełnie obcych ludzi!"
– mówi Jan Kowalski, lider projektu. Efekt? 142 uczestników szkoleń i 23 nowe etnoprojekty w lokalnych sklepach.
Co najważniejsze – każda złotówka z grantu została wykorzystana z 98% efektywnością. To więcej niż w całej Polsce. Dowodzi to, że kultywowanie tradycji może łączyć się z profesjonalnym zarządzaniem.
Kurpiowskie dziedzictwo ożywa w Zabrodziu
W sercu Mazowsza łączą się tradycja i nowoczesność. Zabrodzie to miejsce, gdzie każdy może uczestniczyć w kulturze Kurpiów. Można nauczyć się pracy z bibułą i odkrywać zapomniane smaki.
Międzypokoleniowe warsztaty rękodzielnicze
Na stołach dominują kolorowe bibuły i nożyce. Uczestnicy uczą się tworzyć wycinanki kurpiowskie z leśnymi motywami. Mistrzyni Ludwika pokazuje technikę "cięcia na oślep", gdzie papier dzieli się na 8 części.
W programie są też inne aktywności:
- Tworzenie kwiatów z bibuły do palm wielkanocnych
- Haft kurpiowski z czerwono-czarnymi motywami
- Warsztaty garncarskie na tradycyjnym kole nożnym
"Najcenniejsze są opowieści snute przy pracy. Babcia Janina zawsze powtarza: 'Wycinanka to nie ozdoba, to nasze pismo'".
Kulinarne odkrywanie smaków regionu
W drewnianej chacie wietrzy się zapach rejbaka. To placek ziemniaczany z mięsem i kapustą. Pod okiem lokalnych gospodyń przygotowujesz:
- Prażuchę – tłuczone ziemniaki z okrasą i skwarkami
- Fafernuchy – korzenne ciasteczka z miodem
- Kurpiowskie piwo chmielowe z domowym zakwasem
Każde danie to okazja do opowiadania o dawnych zwyczajach. Podczas lepienia pierogów z jagodami dowiesz się, dlaczego "święty Jan jagód pan" – zgodnie z ludową przypowieścią.
Program "Kurpiowskie Inspiracje" w praktyce
Jak realizować projekt łączący tradycję z nowoczesnością? W Zabrodziu stworzono spójny plan działań. Od warsztatów po wystawę, każdy krok zaplanowano, byś mógł aktywnie uczestniczyć w odkrywaniu kurpiowskiego dziedzictwa.
Harmonogram wydarzeń kulturalnych
Kalendarz na najbliższe miesiące pełen jest wydarzeń:
- Weekend z haftem kurpiowskim (15-16 czerwca) – nauka tradycyjnych ściegów
- Plener rzeźbiarski "Drewniane opowieści" (5-7 lipca)
- Cykl spotkań "Smaki regionu" z degustacją potraw (każdy wtorek sierpnia)
- Finałowa wystawa prac uczestników (20 września)
Współpraca pokoleń
Najważniejsze jest połączenie przeszłości z przyszłością. Młodzież dokumentuje techniki rękodzielnicze seniorów, tworząc multimedialne archiwum. Na przykład, uczniowie z lokalnej szkoły nagrali 12 filmów instruktażowych z udziałem mistrzyń haftu.
"Dzięki tym warsztatom zrozumiałam, że nasza historia kurpiów to żywy organizm – trzeba ją przekazywać dalej, ale w nowej formie"
Projekt wspiera wspólne działania artystyczne. W przygotowaniu wystawy biorą udział zarówno doświadczeni twórcy, jak i debiutanci. Efekt? Prace łączące tradycyjne motywy z nowoczesną interpretacją.
Znaczenie projektu dla regionu
Inicjatywa w Zabrodziu to więcej niż tylko chwilowy wydarzenie. To strategiczne działanie zmieniające postrzeganie lokalnej historii. Projekt łączy edukację z praktyką, stając się katalizatorem zmian społecznych i kulturowych.
Ochrona niematerialnego dziedzictwa
Warsztaty rękodzielnicze uczą nie tylko technik. Uczą też znaczenia tradycyjnych wzorów. Uczestnicy odkrywają, jak dawni mistrzowie łączyli naturalne materiały z symboliką.
Przykład z Rząśnika pokazuje wpływ takich projektów. Tamtejsze inicjatywy dokumentowania starych receptur kulinarnych zaowocowały stworzeniem żywej bazy wiedzy.
Wzmocnienie tożsamości lokalnej
Praca nad zabytkowymi chatami buduje poczucie wspólnoty. Mieszkańcy zaczynają postrzegać siebie jako strażników unikalnego dziedzictwa. Efekt? Więcej osób pokazuje regionalne wyroby artystyczne w domowych galeriach.
Planowane rozszerzenie projektu o cykl spotkań z etnografami pogłębi ten efekt. Dzięki współpracy z naukowcem z Uniwersytetu Warszawskiego, uczestnicy zyskają narzędzia do dokumentowania rodzinnych historii.
Wniosek
Projekt w Zabrodziu pokazuje, jak ważne jest kultywowanie tradycji. Warsztaty i wydarzenia ocalają folklor kurpiowski. Budują też wspólnotę, gdzie każdy znajdzie swoje miejsce.
Twoje zaangażowanie ma realny wpływ. Możesz zapisać się na warsztaty haftu lub kuchni regionalnej w GCKiC. Przekonasz się, że folklor kurpiowski żyje.
Jeśli masz umiejętności w rękodziele, możesz być wolontariuszem. Możesz też udostępnić informacje o projektach w mediach społecznościowych. To pomaga promować lokalne dziedzictwo.
Paulina Turek, dyrektor GCKiC, mówi: „Tradycja żyje tylko wtedy, gdy jest przekazywana. Każdy nowy uczestnik warsztatów to kolejne ogniwo w łańcuchu pokoleń”. Te słowa oddają sens działań w Zabrodziu.
Kalendarz wydarzeń na najbliższe miesiące jest pełen ciekawych rzeczy. Obejmuje pokazy rzemiosła, konkursy kulinarne i spotkania z twórcami ludowymi. Sprawdź szczegóły na stronie GCKiC i wybierz coś dla siebie. Pamiętaj, każda nauczona piosenka, każdy utkany wzór to cegiełka w budowaniu tożsamości regionu.
FAQ
Jak projekt z Zabrodzia wyróżnia się na tle innych inicjatyw kultywujących folklor kurpiowski?
Projekt z Zabrodzia łączy współpracę między pokoleniami z nowoczesną dokumentacją. W konkursie NIKiDW, zabrodzki program był jedyny w swoim rodzaju. Łączył warsztaty rękodzieła z tworzeniem materiałów instruktażowych przez młodzież.
W jaki sposób można uczestniczyć w warsztatach "Kurpiowskich Inspiracji"?
Udział jest darmowy dzięki dofinansowaniu. Wystarczy śledzić kalendarz wydarzeń GCKiC w Zabrodziu lub skontaktować się z Pauliną Turek. Oferujemy zarówno zajęcia stacjonarne, jak i plenerowe.
Czym jest "prażucha" i dlaczego stała się symbolem projektu?
To tradycyjna potrawa z tartych ziemniaków i boczku. Recepturę odtwarzano podczas warsztatów kulinarnych. Stała się symbolem projektu, łącząc prostotę z autentycznością kurpiowskiego dziedzictwa.
Jakie rzemiosła ludowe można poznać podczas zajęć?
Oferujemy wycinankarstwo, hafciarstwo kurpiowskie i plecionkarstwo z korzeni sosny. Techniki te nauczane są przez lokalnych mistrzów, jak Adam Chrostek.
Czy efekty prac uczestników są gdzieś prezentowane?
Tak, prezentujemy je na wystawie w zabytkowej chałupie kurpiowskiej. Prezentujemy zarówno współczesne interpretacje, jak i historyczne eksponaty z GCKiC. Najlepsze prace trafiają do albumu dokumentującego projekt.
Jak długo trwały przygotowania do konkursu NIKiDW?
Przygotowania trwały 3 miesiące. Obejmowały badania terenowe i stworzenie harmonogramu. Kluczowe było udokumentowanie zagrożonych wygasaniem technik rzemieślniczych.
Czy planowana jest kontynuacja projektu po 2025 roku?
Dyrektor GCKiC zapowiedziała rozszerzenie formuły o festiwale folklorystyczne. Planuje współpracę z sąsiednimi gminami. Powstaje także platforma cyfrowa z tutorialami dla młodszego pokolenia.
- Szczegóły
- Autor: Jacek Szymanik
- Kategoria: Gmina Zabrodzie
- Odsłon: 27
