Obchody Światowy Dzień Donacji i Transplantacji w Polsce

26 października to data, która łączy międzynarodowe działania na rzecz przekazywania narządów. Od 2005 roku inicjatywa z Genewy rozwija kulturę świadomej zgody i wzmacnia zaufanie do systemu transplantologii.

W Polsce kluczową rolę pełni Centrum Organizacyjno‑Koordynacyjne „Poltransplant”, a ramy prawne określa Ustawa z 1 lipca 2005 r. W tym roku wiele miast, w tym Gdańsk, zaznaczy symbolicznie ten dzień zielonym światłem nadziei.

Wprowadzimy czytelnika w program obchodów, edukacyjne wydarzenia oraz działania informacyjne. Pokażemy też, jak społeczna decyzja jednej osoby może zmienić czyjeś życie i poprawić zdrowie pacjenta oczekującego na przeszczep.

Kluczowe wnioski

• 26 października przypomina o znaczeniu daru narządów dla ratowania życia.
• Poltransplant koordynuje procesy od dawcy do biorcy na poziomie krajowym.
• Gdańsk i inne miasta użyją symbolicznych iluminacji, by zwiększyć świadomość.
• Prawo z 2005 roku zapewnia jasne ramy etyczne i organizacyjne.
• Edukacja rodzin i społeczności wpływa na decyzje o przekazaniu narządów.

Światowy Dzień Donacji i Transplantacji — kiedy, gdzie i jak świętujemy w Polsce

Przyjrzyjmy się, gdzie i w jaki sposób 26 października odbywają się główne obchody poświęcone dawstwu narządów i świadomości o przeszczepach.

26 października: geneza i międzynarodowe tło

Data ta sięga 2005 roku, gdy inicjatywa w Genewie zainicjowała globalne działania na rzecz budowania zaufania do systemu przeszczepów. To moment przypomnienia, jak decyzja jednej osoby wpływa na życie wielu pacjentów.

Gdańsk na zielono: symbol nadziei

W Gdańsku Fontanna Neptuna zostanie podświetlona na zielono jako znak wsparcia dla osób oczekujących na przeszczep. Symbolika ma pobudzać rozmowy w rodzinach o oświadczeniu woli.

Wydarzenia, kampanie i lokalne inicjatywy

W całym kraju organizowane są konferencje, koncerty, spotkania z biorcami oraz akcje informacyjne. To szansa na rzetelne pytania o procedury i bezpieczeństwo leczenia.

• spotkania z biorcami pokazujące historie pacjenta;
• kampanie promujące podpisanie oświadczenia woli;
• panele eksperckie i lokalne marsze edukacyjne.

Regiony w działaniu: przykład Lubuskiego

W Lubuskiem od lat promuje się podpisywanie oświadczeń woli. Regionalne „Partnerstwo dla transplantacji” oraz organizacje takie jak „Nerka” zwiększają zasięg i realny wpływ na liczbę dawców.

Dlaczego ten dzień jest kluczowy: donacja, transplantacja i świadoma zgoda w praktyce

Przeszczep to złożony proces medyczny i organizacyjny, który może przywrócić zdrowie i życie osobom oczekującym.

Transplantologia jako dar życia

Donacja obejmuje oddanie komórek, tkanek lub narządów — od dawców żywych (np. nerki, segment wątroby, szpik) oraz od osób zmarłych (m.in. nerki, serce, płuca, wątroba).

Operacje wymagają szybkiej kwalifikacji, precyzyjnego pobrania i minimalnego czasu niedokrwienia, by zwiększyć szanse na powodzenie leczenia pacjenta.

Zgoda domniemana, sprzeciw i oświadczenie woli

W Polsce obowiązuje zasada zgody domniemanej z możliwością zgłoszenia sprzeciwu w Centralnym Rejestrze Sprzeciwów.

Oświadczenie woli ułatwia decyzję zespołom medycznym, ale rozmowa z rodziną nadal ma duże znaczenie w praktyce.

Kto koordynuje przeszczepy: rola centrum i logistyka

Centrum „Poltransplant” koordynuje kwalifikacje, dopasowanie dawców i synchronizację zespołów.

• organizacja transportu organów w rygorystycznych warunkach,
• synchronizacja pracy zespołów chirurgicznych,
• zapewnienie bezpieczeństwa biorcy i dawcy przy minimalnym czasie od pobrania do implantacji.

Fakty i liczby: aktualne statystyki, sukcesy kliniczne i inicjatywy regionalne

Liczby do końca września pokazują skalę działań i konkretne efekty opieki transplantacyjnej w Polsce.

Do końca września: 599 zmarłych dawców, 1756 przeszczepionych narządów, 1764 osoby w kolejce

W kraju zarejestrowano 599 zmarłych dawców i 1756 wykonanych przeszczepów. W tych danych mieszczą się także 52 przeszczepienia nerek i 34 części wątroby od dawców żywych.

• Przeprowadzono 1263 przeszczepienia tkanek oka, co wpływa na jakość życia wielu osób.
• Na Krajowej Liście Oczekujących było 1764 osób — to wyraźny sygnał potrzeby dalszej promocji dawców.
• CZD wykonało blisko 30 jednoczasowych przeszczepów wątroby i nerki u dzieci; pierwsza tego typu operacja odbyła się w 2000 r.
• W Lubuskiem w 2023 r. zrealizowano 9 procedur pobrania (Zielona Góra, Świebodzin, Nowa Sól, Gorzów Wlkp.).
• W Gorzowie przeprowadzono pierwszy regionalny przeszczep komórek macierzystych pod kierunkiem prof. Katarzyny Brzeźniakiewicz‑Janus — ważny krok dla pacjentów hematologicznych.

Centrum koordynuje logistykę organów i pracę sieci szpitali, co skraca czas od pobrania do przeszczepu i poprawia wyniki leczenia. Te liczby przekładają się bezpośrednio na uratowane życie, dlatego edukacja i partnerstwa regionalne pozostają kluczowe dla dalszego rozwoju transplantologii i wzrostu gotowości do donacji transplantacji.

Wniosek

Kilka prostych kroków w rodzinie może przyspieszyć działania medyczne w krytycznym momencie. Rozmowa o oświadczeniu woli i znajomość zasad zgłaszania sprzeciwu w Centralnym Rejestrze Sprzeciwów ułatwia pracę zespołów.

W Polsce 26 października to czas symbolicznych iluminacji, kampanii edukacyjnych i regionalnych akcji wspierających donacji transplantacji. Więcej informacji i statystyk znajdziesz na pacjent.gov.pl oraz poltransplant.org.pl.

Najważniejsze: porozmawiaj z bliskimi, rozważ podpisanie oświadczenia, zapoznaj się z procedurami. Wiedza o komórkach i nowoczesnych metodach poprawia szanse na odzyskanie zdrowia i ratowanie życia.

Wsparcie ekspertów, w tym prof kierujących zespołami, oraz stała edukacja budują zaufanie do transplantologii. W ten sposób praktyczne decyzje przekładają się na realne rezultaty.

FAQ

Co to za święto i kiedy się odbywa?

To międzynarodowe święto poświęcone promowaniu dawstwa narządów i przeszczepów. Obchodzone jest 26 października, od 2005 roku służy zwiększeniu świadomości społecznej oraz wsparciu biorców i rodzin dawców.

Jakie wydarzenia odbywają się w Polsce z tej okazji?

Organizowane są spotkania z pacjentami po transplantacji, konferencje medyczne, akcje informacyjne, koncerty i lokalne kampanie. W Gdańsku symbolem jest podświetlenie Fontanny Neptuna na zielono jako znak nadziei dla oczekujących na przeszczep.

Kto koordynuje przeszczepy w Polsce?

Koordynacją zajmują się ośrodki transplantologiczne i Centrum Poltransplant, które odpowiada za listy oczekujących, logistykę pobrań i przeszczepów oraz współpracę z regionami i szpitalami.

Jakie narządy i komórki można przeszczepiać?

Przeszczepy obejmują nerki, wątrobę, serce, płuca oraz przeszczepy szpiku i komórek. Zespół transplantologii i specjaliści medyczni prowadzą kwalifikacje i opiekę po zabiegach.

Co mówi polskie prawo o zgodzie na pobranie narządów?

W Polsce funkcjonuje zasada zgody domniemanej z możliwością wyrażenia sprzeciwu lub złożenia oświadczenia woli. Rodzina ma ważną rolę w praktyce ostatecznej decyzji, dlatego warto rozmawiać o swojej woli z bliskimi.

Jak mogę wyrazić zgodę lub sprzeciw na bycie dawcą?

Można złożyć oświadczenie woli na piśmie, zgłosić sprzeciw w odpowiednich rejestrach lub poinformować rodzinę. Lokalne kampanie edukacyjne i centra transplantacji informują o formalnościach.

Ile przeszczepów wykonano ostatnio i jakie są statystyki?

Do końca września odnotowano znaczące liczby: setki zmarłych dawców i ponad tysiąc przeszczepionych narządów. Aktualne dane publikowane są przez instytucje zdrowotne i Poltransplant, które prowadzą szczegółowe raporty.

Jakie są największe wyzwania logistyczne przy przeszczepach?

Do wyzwań należą koordynacja pobrań, transport narządów, dostęp do specjalistycznych zespołów oraz szybkie podejmowanie decyzji medycznych. Dobre partnerstwo między szpitalami i regionalnymi centrami jest kluczowe.

Jak mogę wesprzeć działania na rzecz dawstwa i transplantacji?

Można brać udział w kampaniach informacyjnych, zgłosić wolę bycia dawcą, wspierać organizacje pacjentów oraz uczestniczyć w lokalnych inicjatywach edukacyjnych i wydarzeniach organizowanych w regionach.

Czy przeszczep zawsze ratuje życie?

Przeszczep często ratuje życie i poprawia jego jakość, ale wiąże się z ryzykiem medycznym i koniecznością długotrwałej opieki oraz przyjmowania leków immunosupresyjnych. Decyzję podejmuje zespół medyczny po gruntownej ocenie.

Jakie regiony wyróżniają się w promocji dawstwa?

Wiele regionów prowadzi aktywne kampanie; przykład stanowi województwo lubuskie, które promuje oświadczenie woli oraz inicjatywy „Partnerstwo dla transplantacji” angażujące lokalne społeczności i ośrodki zdrowia.